ĵ, Ĵ 1 (décima quarta letra do alfabeto esperanto) ĵ”, “Ĵ”. · símb. 2 Ĵ ĵaŭdo. ¨ ĵo (gram.) nome dessa letra.

Ĵaboatano  (geogr.: outra denominação do mun. Ĵaboatan-dos-Gvararapo PE) Jaboatão dos Guararapes, Jaboatão. ĵaboatan a = ĵaboatan-dos-gvararapa. ĵaboatanano = ĵaboatan-dos-gvararapano.

Ĵaboatan-dos-Gvararapo  (tb. Ĵaboatano) (geogr.: mun. do estado de Pernambuco) Jaboatão dos Guararapes, Jaboatão. Vd. Pernambuko (‘estado’). ĵaboatan-dos-gvararapa (tb. ĵaboatana) (relativo ao mun. Ĵaboatan-dos-Gvararapo PE ou aos seus naturais ou habitantes) jaboatonense, jaboatãoense, jaboatãozense, jaboatanense: la ĵaboatan-dos-gvararapa (ou ĵaboatana) kulturo estas riĉa a cultura jaboatonense (ou jaboatãoense, jaboatãozense, jaboatanense) é rica. ĵaboatan-dos-gvararapano (tb. ĵaboatanano)  (o natural ou habitante do mun. Ĵaboatan-dos-Gvararapo PE) jaboatonense, jaboatãoense, jaboatãozense, jaboatanense: la ĵaboatan-dos-gvararapanoj (ou ĵaboatananoj) estas feliĉaj os jaboatonenses (ou jaboatãoenses, jaboatãozenses, jaboatanenses) são felizes.

Ĵaborao  (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Jaborá. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵaboraa (relativo ao mun. de Ĵaborao SC ou aos seus naturais ou habitantes) jaboraense. ĵaboraano (o natural ou habitante do mun. de Ĵaborao SC) jaboraense.

ĵaboto (vest.: espécie de gravata feita de um ou mais babados superpostos, usado atualmente sobretudo na indumentária feminina) bofes, “jabot”.

Ĵabotikabalo  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jaboticabal, Jabuticabal. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵabotikabala (relativo ao mun. Ĵabotikabalo SP ou aos seus naturais ou habitantes) jaboticabalense, jabuticabalense: la ĵabotikabala kulturo estas riĉa a cultura jaboticabalense é rica. ĵabotikabalano (o natural ou habitante do mun. Ĵabotikabalo SP) jaboticabalense, jabuticabalense: la ĵabotikabalanoj estas feliĉaj os jaboticabalenses são felizes.

Ĵabotikatubo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Jaboticatubas. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵabotikatuba (relativo ao mun. de Jaboticatubas MG ou aos seus naturais ou habitantes) jaboticatubense. ĵabotikatubano (o natural ou habitante do mun. de Jaboticatubas MG) jaboticatubense.

Ĵaburuo (geogr.: pequeno lago no Distrito Federal) Jaburu.

ĵabutikabo (bot.: fruto da jabuticabeira) jabuticaba. ĵabutikabarbo (bot.) = ĵabutikabujo. ĵabutikabujo (tb. ĵabutikabarbo) (bot.: árvore da família das mirtáceas, Myrciaria cauliflora, nativa do Brasil) jabuticabeira.

Ĵagvakvaro  (geogr.: mun. do estado da Bahia) Jaguaquara. Vd. Baio (‘estado’). ĵagvakvara (relativo ao mun. Ĵagvakvaro BA ou aos seus naturais ou habitantes) jaguaquarense: la ĵagvakvara kulturo estas riĉa a cultura jaguaquarense é rica. ĵagvakvarano (o natural ou habitante do mun. Ĵagvakvaro BA) jaguaquarense: la ĵagvakvaranoj estas feliĉaj os jaguaquarenses são felizes.

Ĵagvapitano  (geogr.: mun. do estado do Paraná) Jaguapitã. Vd. Paranao (‘estado’). ĵagvapitana (relativo ao mun. de Ĵagvapitano PR ou aos seus naturais ou habitantes) jaguapitãense, jaguapitanense, jaguapitense. ĵagvapitanano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvapitano PR) jaguapitãense, jaguapitanense, jaguapitense.

Ĵagvarano (geogr.: mun. do estado do Rio Grande do Sul) Jaguarão.

Ĵagvarario  (geogr.: mun. do estado da Bahia) Jaguarari. Vd. Baio (‘estado’). ĵagvararia (relativo ao mun. de Ĵagvarario BA ou aos seus naturais ou habitantes) jaguarariense: la ĵagvararia kulturo estas riĉa a cultura jaguarariense é rica. ĵagvarariano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvarario BA) jaguarariense: la ĵagvararianoj estas feliĉaj os jaguararienses são felizes.

Ĵagvarasuo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Jaguaraçu. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵagvarasua (relativo ao mun. de Ĵagvarasuo MG ou aos seus naturais ou habitantes) jaguaraçuense. ĵagvarasuano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvarasuo MG) jaguaraçuense.

Ĵagvariaivo  (geogr.: mun. do estado do Paraná) Jaguariaíva. Vd. Paranao (‘estado’). ĵagvariaiva (relativo ao mun. de Ĵagvariaivo PR ou aos seus naturais ou habitantes) jaguariaivense. ĵagvariaivano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvariaivo PR) jaguariaivense.

Ĵagvaribo  1 (geogr.: rio do Ceará) Jaguaribe.

Ĵagvaribo  2 (geogr.: mun. do estado do Ceará) Jaguaribe. Vd. Searao (‘estado’). ĵagvariba (relativo ao mun. de Ĵagvaribo CE ou aos seus naturais ou habitantes) jaguaribano. ĵagvaribano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvaribo CE) jaguaribano.

Ĵagvariuno  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jaguariúna. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵagvariuna (relativo ao mun. Ĵagvariuno SP ou aos seus naturais ou habitantes) jaguariunense: la ĵagvariuna kulturo estas riĉa a cultura jaguariunense é rica. ĵagvariunano (o natural ou habitante do mun. Ĵagvariuno SP) jaguariunense: la ĵagvariunanoj estas feliĉaj os jaguariunenses são felizes.

Ĵagvaruano  (geogr.: mun. do estado do Ceará) Jaguaruana. Vd. Searao (‘estado’). ĵagvaruana (relativo ao mun. de Ĵagvaruano CE ou aos seus naturais ou habitantes) jaguaruanense. ĵagvaruanano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvaruano CE) jaguaruanense.

Ĵagvaruno  (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Jaguaruna. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵagvaruna (relativo ao mun. de Ĵagvaruno SC ou aos seus naturais ou habitantes) jaguarunense. ĵagvarunano (o natural ou habitante do mun. de Ĵagvaruno SC) jaguarunense.

Ĵaibo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Jaíba. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵaiba (relativo ao mun. de Ĵaibo MG ou aos seus naturais ou habitantes) jaibense. ĵaibano (o natural ou habitante do mun. de Ĵaibo MG) jaibense.

ĵako 1 (el.) cavilha de conexão, plugue, “plug”, pino. 2 (vest.) = ĵaketo.

Ĵakareio  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jacareí. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵakareia (relativo ao mun. Ĵakareio SP ou aos seus naturais ou habitantes) jacareiense: la ĵakareia kulturo estas riĉa a cultura jacareiense é rica. ĵakareiano (o natural ou habitante do mun. Ĵakareio SP) jacareiense: la ĵakareianoj estas feliĉaj os jacareienses são felizes.

Ĵakarezinjo  (geogr.: mun. do estado do Paraná) Jacarezinho. Vd. Paranao (‘estado’). ĵakarezinja (relativo ao mun. Ĵakarezinjo PR ou aos seus naturais ou habitantes) jacarezinhense: la ĵakarezinja kulturo estas riĉa a cultura jacarezinhense é rica. ĵakarezinjano (o natural ou habitante do mun. Ĵakarezinjo PR) jacarezinhense: la ĵakarezinjanoj estas feliĉaj os jacarezinhense são felizes.

Ĵakarauo  (geogr.: mun. do estado da Paraíba) Jacaraú. Vd. Paraibo (‘estado’). ĵakaraua (relativo ao mun. de Ĵakarauo PB ou aos seus naturais ou habitantes) jacarauense. ĵakarauano (o natural ou habitante do mun. de Ĵakarauo PB) jacarauense.

ĵakardo (têxt.: tear inventado na França por Joseph Jacquard, c.1780) “jacquard”. ĵakarda 1 (têxt.: relativo a “jackard”) de “jacquard”, “jacquar”. 2 (têxt.: tear aperfeiçoado a partir do princípio de funcionamento daquele) “jacquard”: elektra ĵakardo “jacquard” elétrico. 3 (têxt.: diz-se de tecido feito nesse tear) de “jacquard”, “jackard”: jakarda teksaĵo um tecido “jacquard”.

ĵaketo 1 (vest.) fraque. 2 (vest.) casaco (de mulher). 3 (vest.) redingote, sobrecasaca, “croisé”.

Ĵakobino  (geogr.: mun. do estado da Bahia) Jacobina. Vd. Baio (‘estado’). ĵakobina (relativo ao mun. Ĵakobino BA ou aos seus naturais ou habitantes) jacobinense: la ĵakobina kulturo estas riĉa a cultura jacobinense é rica. ĵakobinano (o natural ou habitante do mun. Ĵakobino BA) jacobinense: la ĵakobinanoj estas feliĉaj os jacobinenses são felizes.

Ĵakuo (geogr.: rio do Rio Grande do Norte) Jacu.

Ĵakuio (geogr.: rio do Rio Grande do Sul) Jacuí.

Ĵakuipo  1 (geogr.: rio de Pernambuco) Jacuípe.

Ĵakuipo  2 (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Jacuípe. Vd. Alagoo (‘estado’) ĵakuipa (relativo ao mun. de Ĵakuipo AL ou aos seus naturais ou habitantes) jacuipense. ĵakuipano (o natural ou habitante do mun. de Ĵakuipo AL) jacuipense.

Ĵakundao  (geogr.: mun. do estado do Pará) Jacundá. Vd. Parao (‘estado’). ĵakundaa (relativo ao mun. Ĵakundao PA ou aos seus naturais ou habitantes) jacundaense: la ĵakundaa kulturo estas riĉa a cultura jacundaense é rica. ĵakundaano (o natural ou habitante do mun. Ĵakundao PA) jacundaense: la ĵakundaanoj estas feliĉaj os jacundaenses são felizes.

Ĵakvo (pren.masc.) Jacques, Jaques. Ĵakvino (pren.fem.) Jacqueline, Jaqueline.

Ĵakvo la Buĉisto (ou la Intestelŝirulo) Jack, o Estripador.

Ĵalo  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jales. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵala (relativo ao mun. Ĵalo SP ou aos seus naturais ou habitantes) jalesense, jaleense: la ĵala kulturo estas riĉa a cultura jalesense é rica. ĵalano (o natural ou habitante do mun. Ĵalo SP) jalesense, jaleense: la ĵalanoj estas feliĉaj os jalesenses são felizes.

ĵaluza ciumento, enciumado, com ciúme, com ciúmes, cioso, zeloso. ĵaluzi (i.) ter ciúmes de, mostrar zelo por: ĵaluzi pri io ter ciúme de algo. ĵaluzo ciúme, ciúmes, zelo. ĵaluzulo um ciumento. || esti ĵaluza pri iu ter ciúme de alguém.

ĵaluzio 1 (arq.) gelosia. 2 veneziana, rótula, persiana.

ĵami (tr.) (rád.: impedir a recepção dos sons de uma estação emissora, causando interferência intencionalmente) provocar “jamming”. ĵamado (rád.: interferência intencional em um sinal de rádio) “jamming”.

ĵamahirio (pol.: termo de origem árabe que signficia “democracia”, “república”) jamahira.

Ĵamanŝino (geogr.: rio do estado do Pará) Jamanxim.

Ĵambejro  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jambeiro. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵambejra (relativo ao mun. de Ĵambejro SP ou aos seus naturais ou habitantes) jambeirense. ĵambejrano (o natural ou habitante do mun. de Ĵambejro SP) jambeirense.

ĵamboreo (congresso internacional de escoteiros) jamburi, “jamboree”.

Ĵano (pren.masc.) Jean, João. Ĵaneto (pren.masc.) João.

Ĵana (pren.fem.) Janete, Joana.

Ĵanaubo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Janaúba. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵanauba (relativo ao mun. Ĵanaubo MG ou aos seus naturais ou habitantes) janaubense: la ĵanauba kulturo estas riĉa a cultura janaubense é rica. ĵanaubano (o natural ou habitante do mun. Ĵanaubo MG) janaubense: la ĵanaubanoj estas feliĉaj os janaubenses são felizes.

Ĵandaja-do-Sulo  (tb. Suda Ĵandajo) (geogr.: mun. do estado do Paraná) Jandaia do Sul. Vd. Paranao (‘estado’). ĵandaja-do-sula (tb. sud-ĵandaja) (relativo ao mun. de Jandaia do Sul PR ou aos seus naturais ou habitantes) jandaiense-do-sul, jandaiense. ĵandaja-do-sulano (tb. sud-ĵandajano) (o natural ou habitante do mun. de Jandaia do Sul PR) jandaiense-do-sul, jandaiense.

Ĵandiro  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jandira. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵandira (relativo ao mun. Ĵandiro SP ou aos seus naturais ou habitantes) jandirense: la ĵandira kulturo estas riĉa a cultura jandirense é rica. ĵandirano (o natural ou habitante do mun. Ĵandiro SP) jandirense: la ĵandiranoj estas feliĉaj os jandirenses são felizes.

Ĵaneta (pren.fem.) Janete, Joana.

Ĵangado  (geogr.: mun. do estado de Mato Grosso) Jangada. Vd. Mato-Groso (‘estado’). ĵangada (relativo ao mun. de Ĵangado MT ou aos seus naturais ou habitantes) jangadense. ĵangadano (o natural ou habitante do mun. de Ĵangado MT) jangadense.

Ĵan-Ĵakvo (pren.masc.) Jean-Jacques.

Ĵanuarjo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Januária. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵanuarja (relativo ao mun. Ĵanuarjo MG ou aos seus naturais ou habitantes) januarense: la ĵanuarja kulturo estas riĉa a cultura januarense é rica. ĵanuarjano (o natural ou habitante do mun. Ĵanuarjo MG) januarense: la ĵanuarjanoj estas feliĉaj os januarenses são felizes.

Ĵaperio  (geogr.: mun. do estado do Rio de Janeiro) Japeri. Vd. Rio-de-Ĵanejro (‘estado’). ĵaperia (relativo ao mun. Ĵaperio RJ ou aos seus naturais ou habitantes) japeriense: la ĵaperia kulturo estas riĉa a cultura japeriense é rica. ĵaperiano (o natural ou habitante do mun. Ĵaperio RJ) japeriense: la ĵaperianoj estas feliĉaj os japerienses são felizes.

Ĵapurao (geogr.: rio do estado do Amazonas) Japurá.

ĵaro (grande vaso de barro cozido, próprio para manter fresca a água, o vinho, para conservar óelo etc.) pote, jarro, jarra..

Ĵaragvao  1 (geogr.: serra do estado de Santa Catarina) Jaraguá.

Ĵaragvao  2 (geogr.: mun. do estado de Goiás) Jaraguá. Vd. Gojaso (‘estado’). ĵaragvaa (relativo ao mun. Ĵaragvao GO ou aos seus naturais ou habitantes) jaraguense: la ĵaragvaa kulturo estas riĉa a cultura jaraguense é rica. ĵaragvaano (o natural ou habitante do mun. Ĵaragvao GO) jaraguense: la ĵaragvaanoj estas feliĉaj os jaraguenses são felizes.

Ĵaragvao 2 (geogr.: outra denominação do mun. Ĵaragva-do-Sulo SC) Jaraguá do Sul, Jaraguá. ĵaragvaa = ĵaragva-do-sula. ĵaragvaano = ĵaragva-do-sulano.

Ĵaragva-do-Sulo  (tb. Ĵaragvao, Suda Ĵaragvao) (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Jaraguá do Sul, Jaraguá. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵaragva-do-sula (tb. ĵaragvaa, sud-ĵaragvaa) (relativo ao mun. Ĵaragva-do-Sulo SC ou aos seus naturais ou habitantes) jaraguaense: la ĵaragva-do-sula (ou ĵaragvaa, sud-ĵaragvaa) kulturo estas riĉa a cultura jaraguaense é rica. ĵaragva-do-sulano (tb. ĵaragvaano, sud-ĵaragvaano) (o natural ou habitante do mun. Ĵaragva-do-Sulo SC) jaraguaense: la ĵaragva-do-sulanoj (ou ĵaragvaanoj, sud-ĵaragvaanoj) estas feliĉaj os jaraguaenses são felizes.

Ĵaramatajo  (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Jaramataia. Vd. Alagoo (‘estado’). ĵaramataja (relativo ao mun. de Jaramataia AL ou aos seus naturais ou habitantes) jaramataiense. ĵaramatajano (o natural ou habitante do mun. de Jaramataia AL) jaramataiense.

Ĵardino  (geogr.: mun. do estado do Ceará) Jardim. Vd. Searao (‘estado’). ĵardina (relativo ao mun. de Ĵardino CE ou aos seus naturais ou habitantes) jardinense. ĵardinano (o natural ou habitante do mun. de Ĵardino CE) jardinense.

Ĵardinopolo  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jardinópolis. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵardinopola (relativo ao mun. Ĵardinopolo SP ou aos seus naturais ou habitantes) jardinopolense: la ĵardinopola kulturo estas riĉa a cultura jardinopolense é rica. ĵardinopolano (o natural ou habitante do mun. Ĵardinopolo SP) jardinopolense: la ĵardinopolanoj estas feliĉaj os jardinopolenses são felizes.

ĵargono 1 (ling.: língua formada de elementos de várias línguas, falada para fins de intercomunicação prática e imediata entre falantes de diferentes línguas) língua franca, língua geral, jargão. 2 = slango. 3 (fala ou vocabulário próprio de um grupo determinado de pessoas) jargão, calão. 4 (p.ext.) caçanje, gíria, calão, geringonça, “slang”, jargão, algaravia. ĵargoni (i.) 1 falar em língua franca. 2 algaraviar.

Ĵario (geogr.: rio do estado do Amapá) Jari.

ĵartelo (vest.: tira que parte do espartilho ou da cinta e que serve para manter esticadas as meias) pegador de meia, liga, jarreteira. ĵartelzono (vest.: peça íntima feminina que consta de uma pequena cinta (‘faixa’) dotada de quatro tiras elásticas (‘ligas’) com dispositivos para segurar as meias compridas) cinta-liga.

Ĵaruo  (geogr.: mun. do estado de Rondônia) Jaru. Vd. Rondonjo (‘estado’). ĵarua (relativo ao mun. Ĵaruo RO ou aos seus naturais ou habitantes) jaruense: la ĵarua kulturo estas riĉa a cultura jaruense é rica. ĵaruano (o natural ou habitante do mun. Ĵaruo RO) jaruense: la ĵaruanoj estas feliĉaj os jaruenses são felizes.

Ĵasinto-Maŝado  (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Jacinto Machado. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵasinto-maŝada (relativo ao mun. de Jasinto-Maŝado SC ou aos seus naturais ou habitantes) jacinto-machadense. ĵasinto-maŝadano (o natural ou habitante do mun. de Jasinto-Maŝado SC) jacinto-machadense.

Ĵataio  (geogr.: mun. do estado de Goiás) Jataí. Vd. Gojaso (‘estado’). ĵataia (relativo ao mun. Ĵataio GO ou aos seus naturais ou habitantes) jataiense: la ĵataia kulturo estas riĉa a cultura jataiense é rica. ĵataiano (o natural ou habitante do mun. Ĵataio GO) jataiense: la ĵataianoj estas feliĉaj os jataienses são felizes.

Ĵataizinjo (geogr.: mun. do estado do Paraná) Jataizinho. Vd. Paranao (‘estado’). ĵataizinja (relativo ao mun. de Ĵataizinjo PR ou aos seus naturais ou habitantes) jatainhense, jataizinhense. ĵataizinjano (o natural ou habitante do mun. de Ĵataizinjo PR) jatainhense, jataizinhense.

Ĵauo  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jaú. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵaua (relativo ao mun. Ĵauo SP ou aos seus naturais ou habitantes) jauense: la ĵaua kulturo estas riĉa a cultura jauense é rica. ĵauano (o natural ou habitante do mun. Ĵauo SP) jauense: la ĵauanoj estas feliĉaj os jauenses são felizes.

ĵaŭ abrev. de ĵaŭdo.

Ĵaŭ abrev. de ĵaŭdo.

ĴAŬ abrev. de ĵaŭdo.

ĵaŭdo (dia da semana entre a quarta-feira e a sexta-feira; símb.: Ĵ; abrev.: ĵaŭ, Ĵaŭ, ĴAŬ) quinta-feira, quinta. ¨ sankta ĵaŭdo (catol.: quinta-feira da Semana Santa) Quinta-Feira Santa, Quinta-Feira Maior. || en la triĵaŭda semajno no dia de São Nunca.

Ĵavario (geogr.: rio do estado do Amazonas) Javari.

ĵazo (mús.: música moderna de origem negro-americana) “jazz”. ĵaztrupo banda de jazz, “jazz-band”. ¨ freŝa ĵazo (mús.) “cool jazz”.

Ĵekieo  (geogr.: mun. do estado da Bahia) Jequié. Vd. Baio (‘estado’). ĵekiea (relativo ao mun. Ĵekieo BA ou aos seus naturais ou habitantes) jequieense: la ĵekiea kulturo estas riĉa a cultura jequieense é rica. ĵekieano (o natural ou habitante do mun. Ĵekieo BA) jequieense: la ĵekieanoj estas feliĉaj os jequieenses são felizes.

ĵekirito (bot.: liana da família das leguminosas, Abrus precatorius) jequiriti, fruta-de-conta.

Ĵekitinjonjo (geogr.: rio do estado de Minas Gerais) Jequitinhonha.

ĵeleo (cul.) geleia. ¨ ĵeleo el pomoj (cul.) geleia de maçã.

Ĵeremoabo  (geogr.: mun. do estado da Bahia) Jeremoabo. Vd. Baio (‘estado’). ĵeremoaba (relativo ao mun. Ĵeremoabo BA ou aos seus naturais ou habitantes) jeremoabense: la ĵeremoaba kulturo estas riĉa a cultura jeremoabense é rica. ĵeremoabano (o natural ou habitante do mun. Ĵeremoabo BA) jeremoabense: la ĵeremoabanoj estas feliĉaj os jeremoabenses são felizes.

Ĵeromo (pren.masc.) Jerônimo. Vd. Hieronimo.

Ĵersejo (geogr.) = Ĵerzejo.

ĵerzo (têxt.: tecido de malha, muito maleável e escorregadio, confeccionado em lã, algodão ou fio sintético) jérsei, “jersey”. flavaĵerzulo (desp.: o ciclista que usa a malha amarela da corrida “Le Tour de France”) o “maillot jaune”. ¨ flava ĵerzo (desp.: malha amarela usada pelo ciclista que encabeça cada etapa da corrida anual “Le Tour de France”) “le maillot jaune”.

Ĵerzejo (geogr.: a maior e mais povoada das ilhas anglo-normandas, no canal da Mancha) Jérsei, Jersey. Vd. Nov-Ĵerzejo. ¨ ĵerzeja bovinraso (zool.: raça de gado leiteiro proveniente da ilha de Jérsei) jérsei.

ĵeti  (tr.) 1 lançar, atirar, arremessar, jogar: ĵeti rigardon lançar um olhar. 2 disparar: de la alia flanko oni ĵetis ŝtonojn do outro lado disparavam pedras. ŝi ĵetis al li minacan rigardon ela disparou-lhe um olhar ameaçador. ĵeto arremesso. ĵetadi (tr.) lançar duradoura ou repetidamente. ĵetado (ação continuada ou repetida de lançar) lançamento. ĵetaĵo projétil. ĵetegi (tr.) lançar (ou arremessar) com força. ĵetfermi (tr.) fechar com estrondo (porta, gaveta etc.): indignigite li ĵetfermis post si la pordon kaj foriris indignado, fechou com estrondo a porta atrás de si e saiu. ĵetiĝi (tb. sin ĵeti) lançar-se, atirar-se. ĵetilo funda. ĵetkubo dado (de jogar). ĵetlanco azagaia, dardo, amento. ĵetujo (lud.: recipiente, geralmente de couro, em forma de copo, usado para serem misturados os dados, antes de lançados) copo. deĵeti (tr.) 1 abater, lançar por terra: la ĉevalo deĵetis la rajdanton o cavalo lançou por terra o cavaleiro. 2 tirar de si: deĵetante la ŝuojn ŝi eniris gaje en la domon tirando os sapatos, ela entrou alegremente na casa. disĵeti (tr.) 1 (jogar em várias direções) espalhar, dispersar: li alproksimiĝis kaj disĵetis la monerojn sur la tablon chegou e espalhou as moedas sobre a mesa. 2 despedir: la luno diŝjetis sian lumon sur la teron a lua despedia sua luz sobre a terra. 3 disseminar. disĵetiĝi dispersar-se. ekĵeti (tr.) lançar (ou arremessar) subitamente. elĵeti (tr.) 1 expelir, lançar de si, lançar para fora: la vulkano elĵetis fajron kaj ŝtonojn o vulcão lançava fogo e pedras. 2 excluir: la parlamento elĵetis el la leĝo tiun paragrafon o parlamento excluiu da lei aquele parágrafo. elĵetaĵo (tb. forĵetindaĵo, forĵetaĵo) refugo. elĵetiĝi ejetar-se: antaŭ ol lia aviadilo koliziis, la piloto sukcesis elĵetiĝi antes que seu avião colidisse, o piloto conseguiu ejetar-se. elĵetisto (indivíduo encarregado da vigilância e manutenção da ordem em casas de diversão) leão-de-chácara, leão-de-pedra. elĵetulo (pessoa mantida à margem da sociedade ou excluída do convívio social) excluído, pária: nun li vagas kun aliaj sociaj elĵetuloj agora ele vaga com outros excluídos sociais. fajrelĵeta (fig.: que lança chamas) flamejante, chamejante: liaj nigraj, fajrelĵetaj okuloj seus olhos negros e flamejantes. flamĵetilo (mil.) lança-chamas. forĵeti (tr.) atirar, deitar fora, arrojar, arremessar. forĵeto (ação de lançar para longe) lançamento. forĵetado (ação continuada de lançar para longe) lançamento. forĵetaĵo resíduo, refugo, lixo, rebotalho: forĵetaĵoj de uzinoj resíduos de usinas. forĵetiĝi disparar: pro timo la knabo forĵetiĝis hejmen por causa do medo, o menino disparou para casa. haŭtdeĵetado ação pela qual as serpentes lançam fora sua pele, troca de pele. lumĵetilo 1 (aparelho para projetar raios luminosos) projetor, holofote. 2 (tb. reflektoro) (autom.) farol. reĵeti (tr.) 1 tornar a lançar, relançar, rearremessar: li prenis la bumerangon kaj reĵetis ĝin pegou o bumerangue e relançou-o. 2 lançar de volta, devolver lançando: li ricevis la pilkon kaj tuj reĵetis ĝin recebeu a bola e imediatamente a devolveu. 3 refletir. subĵeti (tr.) submeter rápida ou violentamente: post la militfino li subĵetis la popolon al sklaveco terminada a guerra, submeteu a população à escravidão. superĵeti (tr.) cobrir alguém com grande quantidade de alguma coisa: superĵeti iun per insultoj cobrir alguém de insultos. surĵeti (tr.) lançar (ou jogar) sobre: surĵeti kovrilon sur la liton jogar um lençol sobre a cama. ŝtonĵetilo funda. transĵetiĝi (tr.) lançar-se por sobre algo: unu sola ondo transĵetiĝis super ŝi uma única onda lançou-se por sobre ela. ¨ ĵeti rigardon lançar um olhar. ĵeto per ŝovelilo (técn.) tiro de pá. sin ĵeti lançar-se, atirar-se. sin ĵetadi lançar-se (ou atirar-se) repetidamente. sin ĵetegi precipitar-se, lançar-se com força. || priĵeti iun per io (tr.) atacar alguém com algo: priĵeti iun per koto atacar alguém com lama. priĵeti iun per ŝtonoj atacar alguém com pedras, apedrejar alguém, lapidar alguém.

ĵeteo  (bail.: passo de balé, pulo que consiste em mover ou projetar um dos pés em qualquer direção, levantando o outro ao mesmo tempo e apoiando o corpo ora numa perna, ora noutra) “jeté”.

ĵetono 1 (lud.: peça de metal ou de outro material com que se marcam os pontos no jogo) ficha, tento, jetom. 2 (peça de metal ou de outro material que se usa, em vez de moeda, para fazer funcionar certos aparelhos ou em outros serviços) ficha.

ĵibo (náut.: vela triangular de embarcação) giba.

ĵigo 1 (dnç.: dança inglesa do séc. 16, em compasso binário) giga. 2 (mús.: composição instrumental com as características dessa dança) giga. 3 (lud.) = puzlo.

ĵiloo 1 (bot.: fruto do jiloeiro) jiló. 2 (bot.: planta herbácea da família das solanáceas, Solanum gilo) jiló, jiloeiro. ĵiloplanto (bot.) = jiló (Solanum gilo). ĵiloplantejo (bot.: plantação de jilós) jiloal, jilozal.

ĵinrikŝo = rikiŝo.

ĵinso (vest.) = ĝinzo.

ĵipo (autom.: pequeno veículo motorizado, versátil, de tração nas quatro rodas) jipe, “jeep”. ĵipego (tb. 4x4) jipe 4x4.

Ĵi-Paranao  1 (geogr.: mun. do estado de Rondônia) Ji-Paraná, Jiparaná. Vd. Rondonjo (‘estado’). ĵi-paranaa (relativo ao mun. Ĵi-Paranao RO ou aos seus naturais ou habitantes) ji-paranaense, jiparanaense: la ĵi-paranaa kulturo estas riĉa a cultura ji-paranaense é rica. ĵi-paranaano (o natural ou habitante do mun. Ĵi-Paranao RO) ji-paranaense, jiparanaense: la ĵi-paranaanoj estas feliĉaj os ji-paranaenses são felizes.

Ĵi-Paranao  2 (geogr.: rio do estado de Rondônia) Ji-Paraná.

Ĵiraŭ-do-Ponsiano  (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Girau do Ponciano, Jirau do Ponciano. Vd. Alagoo (‘estado’). ĵiraŭ-do-ponsiana (relativo ao mun. Ĵiraŭ-do-Ponsiano AL ou aos seus naturais ou habitantes) girauense, ponciense, poncianense: la ĵiraŭ-do-ponsiana kulturo estas riĉa a cultura girauense é rica. ĵiraŭ-do-ponsianano (o natural ou habitante do mun. Ĵiraŭ-do-Ponsiano AL) girauense, ponciense, poncianense: la ĵiraŭ-do-ponsiananoj estas feliĉaj os girauenses são felizes.

Ĵoakin-Gomo  (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Joaquim Gomes. Vd. Alagoo (‘estado’). ĵoakin-goma (relativo ao mun. de Ĵoakin-Gomo AL ou aos seus naturais ou habitantes) joaquinense, juruquense. ĵoakin-gomano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoakin-Gomo AL) joaquinense, juruquense.

Ĵoan-Alfredo  (geogr.: mun. do estado de Pernambuco) João Alfredo. Vd. Pernambuko (‘estado’). ĵoan-alfreda (relativo ao mun. de Ĵoan-Alfredo PE ou aos seus naturais ou habitantes) alfredense, joão-alfredense: la ĵoan-alfreda kulturo estas riĉa a cultura alfredense (ou joão-alfredense) é rica. ĵoan-alfredano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoan-Alfredo PE) alfredense, joão-alfredense: la ĵoan-alfredanoj estas feliĉaj os alfredenses (ou joão-alfredenses) são felizes.

Ĵoanezjo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Joanésia. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵoanezja (relativo ao mun. de Ĵoanezjo MG ou aos seus naturais ou habitantes) joanense, joanesense. ĵoanezjano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoanezjo MG) joanense, joanesense.

Ĵoan-Kamaro  (geogr.: mun. do estado do Rio Grande do Norte) João Câmara. Vd. Norda Rio-Grando (‘estado’). ĵoan-kamara (relativo ao mun. de Ĵoan-Kamaro RN ou aos seus naturais ou habitantes) camarense. ĵoan-kamarano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoan-Kamaro RN) camarense.

Ĵoan-Lisboo  (geogr.: mun. do estado do Maranhão) João Lisboa. Vd. Maranjano (‘estado’). ĵoan-lisboa (relativo ao mun. de João Lisboa MA ou aos seus naturais ou habitantes) joão-lisboense, joão-lisboeta. ĵoan-lisboano (o natural ou habitante do mun. de João Lisboa MA) joão-lisboense, joão-lisboeta.

Ĵoan-Monlevado  (tb. Monlevado) (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) João Monlevade, Monlevade. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵoan-monlevada (tb.  monlevada) (relativo ao mun. Ĵoan-Monlevado MG ou aos seus naturais ou habitantes) monlevadense, joão-monlevadino: la ĵoan-monlevada (ou monlevada) kulturo estas riĉa a cultura monlevadense é rica. ĵoan-monlevadano (tb.  monlevadano) (o natural ou habitante do mun. Ĵoan-Monlevado MG) monlevadense, joão-monlevadino: la ĵoan-monlevadanoj (ou monlevadanoj) estas feliĉaj os monlevadenses são felizes.

Ĵoanpesoo (evi., geogr.) = Ĵoan-Pesoo (‘mun. da PB’). ĵoanpesoa = ĵoan-pesoa. ĵoanpesoano = ĵoan-pesoano.

Ĵoan-Pesoo  (geogr.: mun. do Brasil, cap. do estado da Paraíba) João Pessoa. Vd. Paraibo (‘estado’). ĵoan-pesoa (relativo ao mun. Ĵoan-Pesoo PB ou aos seus naturais ou habitantes) pessoense, joão-pessoense: la ĵoan-pesoa kulturo estas riĉa a cultura pessoense (ou joão-pessoense) é rica. ĵoan-pesoano (o natural ou habitante do mun. Ĵoan-Pesoo PB) pessoense, joão-pessoense: la ĵoan-pesoanoj estas feliĉaj os pessoenses (ou joão-pessoenses) são felizes.

Ĵoan-Pinjejro  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) João Pinheiro. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵoan-pinjejra (relativo ao mun. Ĵoan-Pinjejro MG ou aos seus naturais ou habitantes) pinheirense: la ĵoan-pinjejra kulturo estas riĉa a cultura pinheirense é rica. ĵoan-pinjejrano (o natural ou habitante do mun. Ĵoan-Pinjejro MG) pinheirense: la ĵoan-pinjejranoj estas feliĉaj os pinheirenses são felizes.

Ĵoasabo  (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Joaçaba. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵoasaba (relativo ao mun. de Joaçaba SC ou aos seus naturais ou habitantes) joaçabense. ĵoasabano (o natural ou habitante do mun. de Joaçaba SC) joaçabense.

Ĵoinvilo  (evi., geogr.) = Ĵojnvilo (‘mun. de SC’).

Ĵojnvilo  (geogr.: mun. do estado de Santa Catarina) Joinville, Joinvile. Vd. Santa-Katarino (‘estado’). ĵojnvila (relativo ao mun. Ĵojnvilo SC ou aos seus naturais ou habitantes) joinvilense: la ĵojnvila kulturo estas riĉa a cultura joinvilense é rica. ĵojnvilano (o natural ou habitante do mun. Ĵojnvilo SC) joinvilense: la ĵojnvilanoj estas feliĉaj os joinvilenses são felizes.

Ĵoka-Klaŭdino  (geogr.: mun. do estado da Paraíba) Joca Claudino. Vd. Paraibo (‘estado’). ĵoka-klaŭdina (relativo ao mun. de Ĵoka-Klaŭdino PB ou aos seus naturais ou habitantes) joca-claudinense. ĵoka-klaŭdinano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoka-Klaŭdino PB) joca-claudinense.

ĵokeo (turfe: homem que monta animais em corridas de cavalos) jóquei, “jockey”. ĵokeino (turfe: mulher que monta animais em corridas de cavalos) joqueta.

ĵokero (lud.: carta com figura distinta, que não pertence a nenhum dos quatro naipes e que equivale a um curinga) curingão, curinga.

ĵongli (i.) escamotear, fazer peloticas, fazer malabarismos, prestidigitar. ĵonglado jogo de mão, pelotica, malabarismo, prestidigitação. ĵonglaĵo pelotica. ĵonglisto pelotiqueiro, jogral, saltimbanco. forĵongli (tr.) fazer desaparecer algo da vista dos espectadores, sem deixar perceber como.

ĵonko (mar.: embarcação chinesa a vela, ou movida a motor, com popa mais elevada que a proa) junco.

ĵoruro (teat.: gênero japonês de narrativa épica sobre feitos históricos ou lendários, em que o canto e a declamação se acham estreitamente ligados) “joruri”.

ĵosi (tr.) (hort.) cobrir provisoriamente de terra as raízes de mudas de plantas para conservá-las vivas até a replantação.

Ĵoze-Bonifasjo  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) José Bonifácio. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵoze-bonifasja (relativo ao mun. de Ĵoze-Bonifasjo SP ou aos seus naturais ou habitantes) bonifaciano, bonifacense, joseense. ĵoze-bonifasjano (o natural ou habitante do mun. de Ĵoze-Bonifasjo SP) bonifaciano, bonifacense, joseense.

Ĵoze-de-Frejto  (geogr.: mun. do estado do Piauí) José de Freitas. Vd. Piaŭio (‘estado’). ĵoze-de-frejta (relativo ao mun. Ĵoze-de-Frejto PI ou aos seus naturais ou habitantes) freitense: la ĵoze-de-frejta kulturo estas riĉa a cultura freitense é rica. ĵoze-de-frejtano (o natural ou habitante do mun. Ĵoze-de-Frejto PI) freitense: la ĵoze-de-frejtanoj estas feliĉaj os freitenses são felizes.

Ĵuaro  (geogr.: mun. do estado de Mato Grosso) Juara. Vd. Mato-Groso (‘estado’). ĵuara (relativo ao mun. de Ĵuaro MT ou aos seus naturais ou habitantes) juarense. ĵuarano (o natural ou habitante do mun. de Ĵuaro MT) juarense.

Ĵuarez-Tavoro  (geogr.: mun. do estado da Paraíba) Juarez Távora. Vd. Paraibo (‘estado’). ĵuarez-tavora (relativo ao mun. de Ĵuarez-Tavoro PB ou aos seus naturais ou habitantes) tavorense. ĵuarez-tavorano (o natural ou habitante do mun. de Ĵuarez-Tavoro PB) tavorense.

Ĵuatubo  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Juatuba. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵuatuba (relativo ao mun. de Ĵuatubo MG ou aos seus naturais ou habitantes) juatubense. ĵuatubano (o natural ou habitante do mun. de Ĵuatubo MG) juatubense.

Ĵuazejro  1 (geogr.: mun. do estado da Bahia) Juazeiro. Vd. Baio (‘estado’), Norda Ĵuazejro (‘mun. do CE’). ĵuazejra (relativo ao mun. Ĵuazejro BA ou aos seus naturais ou habitantes) juazeirense: la ĵuazejra kulturo estas riĉa a cultura juazeirense é rica. ĵuazejrano (o natural ou habitante do mun. Ĵuazejro BA) juazeirense: la ĵuazejranoj estas feliĉaj os juazeirenses são felizes.

Ĵuazejro  2 (geogr.: outra denominação do mun. Ĵuazejro-do-Norto CE) Juazeiro do Norte, Juazeiro. ĵuazejra = ĵuazejro-do-norta. ĵuazejrano = ĵuazejro-do-nortano.

Ĵuazejro-do-Norto  (tb. Norda Ĵuazejro) (geogr.: mun. do estado do Ceará) Juazeiro do Norte. Vd. Searao (‘estado’). ĵuazejro-do-norta (tb. nord-ĵuazejra) (relativo ao mun. Ĵuazejro-do-Norto CE ou aos seus naturais ou habitantes) juazeirense: la ĵuazejro-do-norta (ou nord-ĵuazejra) kulturo estas riĉa a cultura juazeirense é rica. ĵuazejro-do-nortano (tb. nord-ĵuazejrano) (o natural ou habitante do mun. Ĵuazejro-do-Norto CE) juazeirense: la ĵuazejro-do-nortanoj (ou nord-ĵuazejranoj) estas feliĉaj os juazeirenses são felizes.

ĵudo (desp.: sistema de luta corporal que constitui uma modalidade do antigo jiu-jitsu) judô. ĵudisto (desp.: pessoa que luta judô) judoca. ĵudovesto (desp.: uniforme para a prática do judô) “judogi”, uniforme de judô.

Ĵuino  (geogr.: mun. do estado de Mato Grosso) Juína. Vd. Mato-Groso (‘estado’). ĵuina (relativo ao mun. Ĵuino MT ou aos seus naturais ou habitantes) juinense: la ĵuina kulturo estas riĉa a cultura juinense é rica. ĵuinano (o natural ou habitante do mun. Ĵuino MT) juinense: la ĵuinanoj estas feliĉaj os juinenses são felizes.

Ĵuizdeforo (inv., geogr.) = Ĵuiz-de-Foro (‘mun. de MG’). ĵuizdefora = ĵuiz-de-fora. ĵuizdeforano = ĵuiz-de-forano.

Ĵuiz-de-Foro  (geogr.: mun. do estado de Minas Gerais) Juiz de Fora. Vd. Minas-Ĵerajso (‘estado’). ĵuiz-de-fora (relativo ao mun. Ĵuiz-de-Foro MG ou aos seus naturais ou habitantes) juiz-forano, juiz-forense, juiz-de-forano: la ĵuiz-de-fora kulturo estas riĉa a cultura juiz-forana (ou juiz-forense, juiz-de-forana) é rica. ĵuiz-de-forano (o natural ou habitante do mun. Ĵuiz-de-Foro MG) juiz-forano, juiz-forense, juiz-de-forano: la ĵuiz-de-foranoj estas feliĉaj os juiz-foranos (ou juiz-forenses, juiz-de-foranos) são felizes.

ĵuĵicuo (desp.: método japonês de defesa pessoal que envolve movimentos de destreza e habilidade e não de força física) jiu-jítsu.

ĵuĵuo (mús.: certo estilo musical da Nigéria) juju.

Ĵukitibo (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Juquitiba. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵukitiba (relativo ao mun. de Juquitiba SP ou aos seus naturais ou habitantes) juquitibense, juquitibano. ĵukitibano (o natural ou habitante do mun. de Juquitiba SP) juquitibense, juquitibano.

ĵulo (fís., metr.: unidade de energia ou trabalho no Sistema Internacional; símb.: J) joule. megaĵulo (fís., metr.: unidade de energia ou trabalho no Sistema Internacional, equivalente a um milhão de joules; símb.: MJ) megajoule. ¨ ĵulo per kelvino (fís., metr.: unidade de capacidade calorífica no Sistema Internacional; símb.: J/K) joule por kelvin (J/K).

Ĵumada (cron.: nome de dois meses do calendário islâmico) jumada. ¨ Ĵumada 1 (cron.: quinto mês do calendário islâmico) jumada I. Ĵumada 2 (cron.: sexto mês do calendário islâmico) jumada II.

Ĵundiao  (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Jundiá. Vd. Alagoo (‘estado’). ĵundiaa (relativo ao mun. de Jundiá AL ou aos seus naturais ou habitantes) jundiaense. ĵundiaano (o natural ou habitante do mun. de Jundiá AL) jundiaense.

Ĵundiaio  (geogr.: mun. do estado de São Paulo) Jundiaí. Vd. San-Paŭlo (‘estado’). ĵundiaia (relativo ao mun. Ĵundiaio SP ou aos seus naturais ou habitantes) jundiaiense: la ĵundiaia kulturo estas riĉa a cultura jundiaiense é rica. ĵundiaiano (o natural ou habitante do mun. Ĵundiaio SP) jundiaiense: la ĵundiaianoj estas feliĉaj os jundiaienses são felizes.

Ĵunkejro  (geogr.: mun. do estado de Alagoas) Junqueiro. Vd. Alagoo. ĵunkejra (relativo ao mun. de Junqueiro AL ou aos seus naturais ou habitantes) junqueirense. ĵunkejrano (o natural ou habitante do mun. de Junqueiro AL) junqueirense.

Ĵunko-do-Seridoo  (geogr.: mun. do estado da Paraíba) Junco do Seridó. Vd. Paraibo (‘estado’). ĵunko-do-seridoa (relativo ao mun. de Ĵunko-do Seridoo PB ou aos seus naturais ou habitantes) juncoense, seridoense. ĵunko-do-seridoano (o natural ou habitante do mun. de Ĵunko-do Seridoo PB) juncoense, seridoense.

Ĵuparanano (geogr.: lagoa do estado do Espírito Santos) Juparanã.

ĵuri (tr.) jurar, prestar juramento. ĵuro juramento, jura. ĵurigi (tb. ĵurligi) ajuramentar. ĵurrompi (i.) perjurar. forĵuri (tr.) (tb. deĵuriĝi) abjurar. jeĵuri (tr.) (tb. kunĵuri) conspirar. ¨ Hipokrata ĵuro juramento de Hipócrates, juramento hipocrático. || ĵuri per la barbo de la Profeto jurar pelas barbas do profeta.

Ĵuraso 1 (geogr.: cadeia de montanhas da França e da Suíça que se estende à Alemanha) Jura. 2 (geogr.: departamento da França) Jura. 3 (geogr.: cantão da Suíça) Jura. 4 ĵuraso (geol.) = ĵurasio.

ĵurasio (geol.: segundo período da era mesozoica) jurássico.

Ĵurasia Parko (cin.: filme de Steven Spielberg) Parque dos Dinossauros, “Jurassic Park”.

ĵurio (jur.) júri, tribunal popular. ĵuriano (membro de um júri) jurado.

Ĵuripirango  (geogr.: mun. do estado da Paraíba) Juripiranga. Vd. Paraibo. ĵuripiranga (relativo ao mun. de Juripiranga PB ou aos seus naturais ou habitantes) juripiranguense. ĵuripirangano (o natural ou habitante do mun. de Juripiranga PB) juripiranguense.

ĵurnalo jornal, diário. ĵurnalaĉo jornaleco. ĵurnalisto jornalista. ĵurnalistiko (técnica de redação de jornal) jornalismo. ĵurnalvendisto jornaleiro. ¨ gonza ĵurnalismo jornalismo gonzo.

Ĵuruao (geogr.: rio do estado do Amazonas) Juruá.

Ĵurueno (geogr.: rio do estado de Mato Grosso) Juruena.

Ĵurutio  (geogr.: mun. do estado do Pará) Juruti. Vd. Parao (‘estado’). ĵurutia (relativo ao mun. Ĵurutio PA ou aos seus naturais ou habitantes) jurutiense: la ĵurutia kulturo estas riĉa a cultura jurutiense é rica. ĵurutiano (o natural ou habitante do mun. Ĵurutio PA) jurutiense: la ĵurutianoj estas feliĉaj os jurutienses são felizes.

ĵus adv. agora mesmo, há pouco, nesse instante, nesse momento (passado), de fresco, recém–. ĵusa recente. ĵusnaskita recém-nascido. ĵusnaskito recém-nascido (subst.). ĵusveninta recém-chegado. ¨ ĵus –i acabar de +inf.: ĵus alveni acabar de chegar; mi ĵus manĝis acabei de almoçar.

Ĵusimejro  (geogr.: mun. do estado de Mato Grosso) Juscimeira. Vd. Mato-Groso (‘estado’). ĵusimejra (relativo ao mun. de Juscimeira MT ou aos seus naturais ou habitantes) juscimeirense. ĵusimejrano (o natural ou habitante do mun. de Juscimeira MT) juscimeirense.

Ĵutaio (geogr.: rio do estado do Amazonas) Jutaí.

Ĵuturnaibo (geogr.: lagoa do estado do Rio de Janeiro) Juturnaíba.